Kamu Mühendislerinin Özlük Hakları

Ülkemizin gelişmesinde büyük rol oynayan, Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşuna harç koyan ve önümüzdeki süreçte de en büyük gelişim ivmelerini kazandıracak mesleklerden biri Mühendislerdir. Ülkemizin gelişmesinde devletimizin öncülüğü, planlama, projelendirme ve denetim  oldukça önem arz etmektedir. Bütün bu iş ve işlemler Kamu Mühendislerinin öncülüğünde ve sorumluluğunda gerçekleştirilmektedir.

İlk akla gelebilecek dev projelerden en küçük yatırımlara kadar ortaya konan kamu eserleri gibi yapımı devam eden yüzlerce proje vardır. Milyarlarca liralık eserlerin Ar-Ge süreçlerinden, projelendirme aşamasına, ihale süreçlerinden, yapım süreçlerine (kontrollük ve kabul işlemleri), bakım ve işletme süreçlerinden denetim süreçlerine kadar her kademede  Kamu Mühendisleri yer almaktadır.

2022 yılında kamu kurumları tarafından yürütülen 3.134 adet projeye toplam 184,3 milyar TL ödenek tahsis edilmiş, 2023 yılında ise bu tip projelere 643,2 milyar TL tahsis edileceği düşünülmektedir. Söz konusu projelerin her aşamasında görev yapan Kamu Mühendislerinin birinci derecedeki sorumluluklarına rağmen ne yazıktır ki elde ettikleri ortalama gelir 2023 Şubat ayı verilerine göre sadece 18.000 TL civarındadır.

Yoksulluk sınırının 30.700 TL olduğu düşünüldüğünde Kamu Mühendislerine verilen maaşın dengi meslek gruplarına kıyasla (Doktor, Hakim- Savcı) çok düşük seviyelerde kaldığı görülmektedir. Dahası dengeizlikler yüzünden mühendislerin beraber çalıştığı bazen de emri altındaki bazı meslek gruplarının mühendislere yaklaştığı ve hatta geçtiği dramatik ve travmatik bir tablo vardır. Bunun tabiatının gereği şekilde değiştirilmesi için atılması gereken adımlardan biri; Kamuda çalışan tüm mühendislere aldıkları büyük sorumluluğun ve özverili çalışmaların karşılığı olarak “Teknik Sorumluluk Tazminatı’’ adıyla diğer meslek gruplarına yapıldığı gibi yeni bir ödeme kaleminin oluşturulmasıdır.

6 Şubat 2023’te ülkemizde yaşanan deprem felaketinde mühendisliğin ne kadar önemli bir konu olduğu görülmüş ve kamu yararı adına, yapıların inşa ve denetim aşamalarında Kamu Mühendislerinin daha fazla rol alması gerektiği ortaya çıkmıştır. 11 ili doğrudan bütün ülkeyi dolaylı yoldan etkileyen büyük deprem felaketinde, Kamu Mühendislerinin aktif rol aldığı yapıların sapasağlam ayakta kaldığı, can ve mal güvenliği açısından yeterli durumda olduğu apaçık görülmüştür.

 

      KAMU MÜHENDİSLERİNİN HÂLİHAZIRDAKİ DURUMLARINA GENEL BİR BAKIŞ (MAAŞ- MÜHENDİSLİK MESLEK KANUNU-EK GÖSTERGE)

      Günümüzden 10 yıl öncesinde mühendis, hakim-savcı ve doktorlar birbirlerine çok yakın gelir elde etmekteyken, yıllar içerisinde hakim, savcı ve doktorların maaşlarına çeşitli düzenlemelerle iyileştirmeler yapımıştır. Ancak geçen yıllarda Kamu Mühendisleri adeta pas geçilmiş hiç bir iyileştirme yapılmamış ve görece gerilemiştir.

Halihazırda kamuda çalışan hakim ve savcılar, bir kamu mühendisinin yaklaşık 2-3 katı, yine kamuda çalışan doktorlar bir kamu mühendisinin yaklaşık 3-5 katı maaş almaktadırlar. Durumun daha iyi anlaşılması adına; 2016 yılından günümüze kadar Mühendislerin dengi mesleklerle ilgili gelir kıyaslama tablosu aşağıda sunulmuştur.

 

 

 

Öte yandan kamuda istihdam edilen kariyer meslek grupları içerisinde yer alan hâkim-savcı ve doktorların, görev süreleri ile orantılı olarak, aldıkları maaşlarda farklılıklar olmasına rağmen kamuda çalışan mühendislerin görev süreleri ile orantılı bir maaş farkı bulunmamaktadır. Örneklemek gerekirse; kamuya yeni atanan bir hâkimin maaşı ile meslekte 15-20 yılını tamamlayan bir hâkimin maaşı arasında ciddi bir fark vardır ve bu durum bilgi ve tecrübenin ödüllendirilmesi anlamına gelmektedir. Ancak kamuya yeni atanan bir mühendis ile meslekte 15-20 yılını geçiren bir mühendis arasında bilgi ve tecrübeye dayalı maaş farkı neredeyse yok Kabul edilebilecek düzeydedir. Bu durum bilgi ve tecrübenin mühendisler lehine ödüllendirilmediğinin apaçık bir belirtisidir.

 

Ayrıca, mühendis personelin üstlerinin de mühendis kökenli olması iletişimin sağlıklı olması ve kararların doğru alınması açısından önemlidir. Mühendislerin kariyer basamakları mutlaka olmalı ve Teknik personelin üst kademelere lerlemesi sağlanmalıdır. Kariyer basamaklarının oluşturulması, mesleki gelişimin teşvik edilmesi, bilgi ve tecrübenin ödüllendirilmesi için, “Mühendislik Meslek Kanunu” çıkartılmalı ve kamu mühendislerinin hizmet süresi göz önüne alınarak en yüksek devlet memuru aylığının (ek gösterge dâhil) brüt tutarı üzerinden belirli oranlarda maaşlarında dengi mesleklerde olduğu gibi mühendislere de uygulanarak maaş artışı sağlanmalıdır.

 

Kamu Mühendisleri ülkemizin her alanda gelişmesi ve çağının ilerisinde olması için gece gündüz faaliyet göstermektedir. Kamu Mühendisleri tüm altyapı, üstyapı, kamu yapıları, otoyol, köprü, tünel, baraj, hastane, okul, demiryolu, tarım ve ormancılık, TOKİ, havaalanları, tersane ve atölyeler, tren projeleri, bilişim sistemleri, savunma sanayii ve enerji santralleri gibi tesislerin; Ar-Ge, teknik şartname ve projelendirme, ihale, yapım, kontrollük ve kabul işlemleri, işletme ve bakım aşamalarında aktif görev almaktadırlar. Söz konusu işlerin teknik olarak tasarlanması, yapılması, bakımı ve işletilmesiyle ilgili birinci derecede sorumluluk almaktadırlar. Kamuda çalışan mühendislerin özlük haklarının yıllar içinde dengi olan hâkim, savcı ve doktorluk gibi mesleklerin çok gerisinde kaldığı görülmektedir. Son zamanlarda; sağlık personelleri, öğretmenler, adalet personelleri, akademisyenler, din görevlileri gibi birçok kamu personeline çeşitli düzenlemelerle iyileştirmeler yapılmıştır. Ancak bu iyileştirmeler yapılırken kamudaki mühendislerin göz ardı edilmesi mühendislerin çalışma huzuru ve barışını bozmuştur.

 

 Ayrıca Türkiye’nin gelişmesi ve daha ileriye taşınması için yıllarını vermiş emekli mühendislerin alım güçleri de çok düşmüştür. Bu sebepten geçim sıkıntısı yaşayan kamudan emekli olan mühendisler birçok sektörde çalışmaya devam etmektedir. Emekli mühendislerin özel sektörde çalışmaya devam etmesi genç mühendislerin istihdamında da sıkıntılar oluşturmaktadır. Bu nedenle eşdeğer kariyere sahip meslek gruplarına yönelik yapılan ilave emeklilik ödeneği gibi bir düzenlemenin kamudan emekli olmuş mühendislere de yapılması gerekmektedir.

 

Ülkemizde teknik hizmetler sınıfının en üst noktasında görev yapan ve özel ihtisas gerektiren mühendislik mesleğinin unvan, yetki, kapsam, çalışma şartları, kariyer basamakları, meslekte uzmanlaşmanın ve mesleki gelişimin düzenlenmesine gereksinim bulunmaktadır. Bu konuda “Mühendislik Meslek Kanunu”nun çıkartılması hem mesleki gelişimin teşvik edilmesine hem bilgi ve tecrübenin ödüllendirilmesine hem de Türkiye’nin gelişmesine katkı sağlayacaktır.

 

Diğer yandan ülkemizde Mühendisliğin daha ileriye taşınması amacıyla ÖSYM’nin gerçekleştirdiği sınavlarda başarılı ve nitelikli adayların “Mühendislik” tercih edebilmesini teminen sayısal alanlarda en fazla ilk 100 bin gibi bir sıralama şartının getirilmesi gerekmektedir. Ayrıca fiziki altyapısı elverişli olmayan ve yeteri kadar akademik personeli bulunmayan Mühendislik fakültelerinin ya geliştirilmesi ya da kapatılması gerekmektedir.

 

Sonuç olarak; Cumhuriyetimizin 100. yılına yakışır bir şekilde, Mühendislik mesleğinin ileriye taşınması, mesleki gelişimin teşvik edilmesi, bilgi ve tecrübenin ödüllendirilmesi ve övünülecek projelerin katlanarak devam etmesi ile çalışma barışının sağlanabilmesi için Kamu Mühendisleri olarak aşağıda yer alan hususlarda iyileştirmeler yapılmasını talep ediyoruz.

• Kamuda çalışan tüm mühendisler için “Teknik Sorumluluk Tazminatı” adı altında diğer meslek gruplarına yapıldığı gibi yeni bir ödeme kaleminin oluşturulması;
• Kamu Mühendisi gelirinin; yakın zamana kadar benzer gelire sahip olan ve kamuda mühendise denk kabul edilen hakim-savcı, doktor gibi mesleklerin gelir seviyesine çıkarılması,
• “Mühendislik Meslek Kanunu” çıkartılarak mesleki gelişimin teşvik edilmesi, bilgi ve tecrübenin ödüllendirilmesi,
• Tüm kazanımların emekliliğe de yansıtılması ve emekli mühendisler içinde ilave emeklilik ödeneği gibi bir düzenlemenin (en az 30.000 gösterge) yapılması gerekmektedir.

 

Cihangir ER

Bağımsız Enerji Sen Genel Başkan Yardımcısı